می‌توانید به بازار ساز خودکار به عنوان یک ربات فکر کنید که تمایلی همیشگی برای اعلام قیمتی بین دو دارایی به شما دارد. برخی از این بازار سازهای خودکار از فرمول‌های ساده مانند Uniswap استفاده می‌کنند، در حالی کهCurve ، Balancerو سایر بازار سازهای خودکار از فرمول‌های پیچیده تری نیز می‌توانند استفاده کنند.
شما برای معامله با بازار ساز خودکار نیازی به اعتماد ندارید، بلکه شما می‌توانید با ارائه و تامین نقدینگی به استخر نقدینگی، تبدیل به خانه شوید. این نحوه کار اساسا به هر کسی این اجازه را می‌دهد تا در بورس تبدیل به یک بازارساز شود و برای تأمین نقدینگی کارمزد دریافت کند.
AMM ها یا همان بازار سازهای خودکار، توانسته اند جایگاه خود را در فضای DeFi به دلیل استفاده آسان و راحت، تثبیت کرده‌اند. در واقع غیرمتمرکز ساختن بازار به این روش، یک چشم انداز کریپتو است.
معرفی
فضای غیرمتمرکز مالی Decentralized Finance یا (DeFi) تا به الان افزایش شدید علاقه در اتریوم و سایر پلتفرم‌های قرارداد هوشمند مانند BNB Smart Chain را به خود دیده است. Yield farming تبدیل به روشی محبوب برای توزیع توکن شده است، بیت کوین توکن شده در اتریوم در حال رشد است و حجم وام‌های فلش در حال افزایش است.
در همین حین، پروتکل‌های سازنده بازار خودکار مثل Uniswap به طور منظم نظاره گر افزایش حجم رقابتی، نقدینگی بالا و افزایش تعداد کاربران هستند.
اما سوالی که پیش می‌آید این است که: این مبادلات چگونه کار می‌کنند؟ چرا راه اندازی بازاری برای جدیدترین food coinها اینقدر سریع و آسان است؟ آیاAMM ها واقعاً می‌توانند با مبادلات دفتر سفارش سنتی رقابت کنند؟ ما این موارد مورد بحث پیرامون بازار ساز خودکار را با هم در این مطلب بررسی کنیم.
بازار ساز خودکار (AMM) یا Automated Market Maker چیست؟
بازار ساز خودکار (AMM) در واقع یک نوع پروتکل مبادله غیرمتمرکز (DEX) است که از آن برای قیمت گذاری دارایی‌ها استفاده می‌شود و بر یک فرمول ریاضی متکی است. به جای استفاده از دفترچه ثبت سفارش مانند یک صرافی سنتی، در این روش دارایی‌ها طبق الگوریتمی خاص قیمت گذاری می‌شوند.
این فرمول می‌تواند برای هر پروتکل متفاوت باشد. به عنوان مثال، Uniswap از x * y = k استفاده می‌کند، که در این حالت x مقدار یک توکن در استخر نقدینگی است و y مقدار دیگری است. در این فرمول، k یک عدد ثابت است. این به این معناست که نقدینگی کل استخر همیشه باید ثابت بماند. سایر AMM ها ممکن است از فرمول‌های دیگری برای موارد استفاده خاصی که هدف قرار می‌دهند استفاده می‌کنند. اما شباهت همه آن‌ها در این است که توانایی تعیین قیمت‌ها را به صورت الگوریتمی دارند. این نکته ممکن است کمی گیج کننده باشد برایتان، نگران نباشید. تا پایان مطلب متوجه این موضوع خواهید شد.
در بازار سازی سنتی معمولاً با شرکت‌هایی با منابع گسترده و استراتژی‌های پیچیده کار انجام می‌شود. بازار ساز خودکار به شما این کمک را می‌کند تا قیمت مناسب را در بورس در دفترچه ثبت دارایی‌ها مانند Binance دریافت کنید. بازار سازان خودکار توانایی این را دارند که این فرآیند را غیرمتمرکز کنند و با این کار اساساً به هر کسی این اجازه را می‌دهند تا بتواند بازاری را بر روی شبکه بلاک چین ایجاد کند. سوال این است: آن‌ها دقیقا چگونه و به چه طریقی می‌توانند این کار را انجام دهند؟ با هم بررسی می‌کنیم.
این مطلب ممکن است برای شما مفید باشد: راهنمای جامع ارزهای دیجیتال
نحوه کار یک بازارساز خودکار (AMM) به چه صورت است؟
یک بازار ساز خودکار یا AMM شبیه یک دفترچه ثبت سفارش عمل می‌کند، چرا که جفت‌های معاملاتی وجود دارد. به عنوان مثال می‌توان از ETH/DAI نام برد. با این حال شما برای انجام معامله، نیازی به داشتن طرف مقابل (تاجر دیگر) در طرف دیگر ندارید. در عوض، شما با یک قرارداد هوشمند تعامل دارید که بازار را برای شما «می‌سازد».
در یک صرافی غیرمتمرکز مانند Binance DEX، معاملات به طور مستقیم بین کیف پول‌های کاربران در حال انجام است. اگر BNB را به BUSD در Binance DEX بفروشید، شخص دیگری در طرف دیگر معامله وجود دارد که BNB را با BUSD خود می‌خرد. ما می‌توانیم این عمل را، تراکنش همتا به همتا (P2P) بنامیم.
در مقابل، شما می‌توانید AMM ها را به عنوان قرارداد همتا (P2C) در نظر بگیرید. در این حالت نیازی به طرف مقابل به معنای سنتی نیست، چرا که معاملات بین کاربران و قراردادها در حال انجام است. از آن جایی که هیچ دفترچه ثبت سفارشی وجود ندارد، هیچ نوع سفارشی هم در AMM وجود ندارد. قیمتی که برای دارایی مورد خرید و یا فروشتان می‌خواهید دریافت کنید با فرمولی خاص تعیین می‌شود. البته لازم به ذکر است که برخی از طرح‌های بازار ساز خودکار در آینده ممکن است با این محدودیت مقابله کنند.
تا به اینجای کار متوجه شدیم که بنابر توضیحات، نیازی به طرف مقابل نیست، اما هنوز نیازمند شخصی است که باید بازار را ایجاد کند، درست است؟ درست است. نقدینگی در قرارداد هوشمند همچنان باید توسط کاربرانی به نام ارائه دهندگان نقدینگی (LPs) تامین شود.
استخر نقدینگی چیست؟
ارائه دهندگان نقدینگی (LPs) در واقع وجوهی را به استخرهای نقدینگی اضافه می‌کنند. شما می‌توانید یک استخر نقدینگی را به عنوان استخری از انبوهی از سرمایه در نظر بگیرید که معامله گران این اجازه را دارند که با آن معامله کنند. در ازای ارائه نقدینگی به پروتکل، ارائه دهندگان نقدینگی‌ها از معاملاتی که در استخر آن ها اتفاق می‌افتد، می‌توانند کارمزدی را دریافت کنند. در مورد Uniswap، ارائه دهنگان نقدینگی‌ها ارزشی معادل دو توکن را دریافت می‌کنند. به عنوان مثال، 50٪ ETH و 50٪ DAI را به استخر ETH/DAI واریز می‌کنند.
کمی صبر کنید، ممکن است به این نتیجه گیری کلی برسید که: بنابراین هر کسی می‌تواند یک بازارساز شود؟ در واقع بله! اضافه کردن وجوه به استخر نقدینگی کاری بسیار آسان است. این پاداش‌ها توسط پروتکل تعیین می‌شوند. به عنوان مثال، Uniswap v2 0.3٪ از معامله گران هزینه می‌گیرد که مستقیماً به دست ارائه دهندگان نقدینگی‌ها می‌رسد. سایر پلتفرم‌ها یا فورک‌ها ممکن است برای جذب ارائه‌دهندگان نقدینگی بیشتر به استخر خود، هزینه کمتری از افراد دریافت کنند.
اما چرا جذب نقدینگی انقدر مهم است؟ همان طور که در بالاتر توضیح دادیم، با توجه به نحوه کار AMM ها، هرچه نقدینگی بیشتری در استخر وجود داشته باشد، ممکن است لغزش کمتری برای سفارشات بزرگ ایجاد شود. این به نوبه خود ممکن است کمک کند که حجم بیشتری به پلتفرم جذب شود و … .
مشکلات لغزش در طرح‌های مختلف بازار ساز خودکار بسیار متفاوت است، اما شما باید به آن توجه داشته باشید. این نکته را به یاد داشته باشید که قیمت گذاری توسط یک الگوریتم تعیین می‌شود. در واقع به روشی ساده شده تعیین می‌شود که نسبت بین توکن‌ها در استخر نقدینگی پس از معامله چقدر تغییر می‌کند. اگر نسبت با حاشیه زیادی تغییر کند، نشان دهنده این است که مقدار زیادی لغزش وجود خواهد داشت.
برای اینکه این موضوع را برای فهم بهتر، بیشتر توضیح دهیم فرض کنید که شما قصد این را داشتید که تمام ETH موجود در استخر ETH/DAI را در Uniswap بخرید. اما شما نتوانستید! شما باید برای هر اتر اضافی حق بیمه به طور تصاعدی بالاتر و بالاتری بپردازید، اما هرگز نمی‌توانید همه آن را از استخر خریداری کنید. چرا؟ این به دلیل فرمول x * y = k است. اگر x یا y صفر باشد، به این معنی که ETH یا DAI در استخر صفر باشد، معادله دیگر معنی ندارد.
اما این داستان کامل در مورد بازار ساز خودکار و استخرهای نقدینگی نیست. هنگام ارائه نقدینگی به AMM ها باید موارد دیگری را در نظر داشته باشید: مانند زیان ناپایدار.
زیان ناپایدار یا impermanent loss چیست؟
زیان ناپایدار زمانی رخ می‌دهد که نسبت قیمت توکن‌های سپرده‌شده پس از سپرده‌گذاری در استخر دچار تغییر شود. هرچه این تغییر بزرگتر باشد، ضرر ناپایدار نیز بزرگتر است. به همین دلیل است که AMM ها با جفت توکن‌هایی که ارزش مشابهی دارند، مانند استیبل کوین‌ها (کوین‌های پایدار) یا توکن‌های پیچیده، بهترین عملکرد را دارند. اگر نسبت قیمت بین جفت در محدوده نسبتاً کوچکی باقی بماند، زیان ناپایدار نیز ناچیز خواهد بود.
از طرفی دیگر، اگر این نسبت دچارا تغییر زیادی شود، ارائه دهندگان نقدینگی ممکن است به جای اضافه کردن وجوه به یک استخر، به سادگی توکن‌ها را پیش خود و درون کیف پول‌هایشان نگه دارند. با این حال، استخرهای Uniswap مانند ETH/DAI که کاملاً در معرض زیان‌های ناپایدار هستند، به لطف کارمزد معاملاتی که بهشان تعلق می‌گیرد، سودآور بوده اند.
با در نظر داشتن تمام چیزهایی که گفته شد، زیان ناپایدار راه خوبی برای نامگذاری این پدیده نیست. «ناپایداری» فرض می‌کند که اگر دارایی‌ها به قیمت‌هایی که در ابتدا سپرده شده‌اند برگردند، زیان کاهش می‌یابد. با این حال، اگر وجوه خود را با نسبت قیمت متفاوتی نسبت به زمانی که آن‌ها را واریز کرده‌اید برداشت کنید، زیان‌ها به احتمال خیلی زیاد دائمی خواهند بود. در برخی موارد، کارمزدهای معاملاتی ممکن است باعث کاهش زیان‌ها شوند، اما با این حال شما باید همچنان خطرات آن را در نظر بگیرید.
در هنگام واریز وجوه به بازار ساز خودکار مراقب باشید و مطمئن شوید که پیامدهای زیان ناپایدار را به خوبی درک کرده اید.
این مطلب ممکن است برای شما مفید باشد: شورت اسکوئیز
جمع بندی
بازار سازهای خودکار جزء اصلی فضای DeFi هستند. آن‌ها هر کسی را قادر می‌سازد تا بازارهایی را به طور یکپارچه و کارآمد ایجاد کند. در حالی که بازار سازهای خودکار در مقایسه با دفترچه ثبت سفارش محدودیت‌هایی دارند، اما نوآوری کلی که برای ارزهای دیجیتال به ارمغان آورده اند بسیار ارزشمند است.
AMM ها هنوز در مراحل اولیه هستند AMM هایی که ما امروزه می‌شناسیم و استفاده می‌کنیم مانند Uniswap، Curve و PancakeSwap از نظر طراحی زیبا هستند، اما از نظر ویژگی‌هایی که دارند کاملاً محدود هستند. احتمالاً در آینده طرح‌های ابتکاری بازار ساز خودکار بیشتری وجود خواهد داشت. این طرح‌ها باید به کارمزدهای کمتر، اصطکاک کمتر و در نهایت نقدینگی بهتر برای هر کاربر DeFi منجر شود.
