معامله اسپات، سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی نوپا از جمله ارزهای دیجیتال، یکی از مباحث کلیدی روزهای اخیر به‌شمار می‌رود. با این حال، نوسانات شدید قیمت در این بازارها موجب افزایش ریسک و دودلی بسیاری از سرمایه‌گذاران شده است. آشنایی با الگوها و اصول تغییرات قیمتی، می‌تواند گامی رو به جلو برای شما باشد. معاملات اسپات یکی از راه‌هایی است که با استفاده از آن، فرصت‌های طلایی‌ای برای کسب درآمد از بازار ارزهای دیجیتال در اختیارتان قرار می‌گیرد.
در این مقاله قصد داریم شما را با معاملات اسپات آشنا کنیم و انواع سفارش‌های مختلف آن را مورد بررسی قرار دهیم. پس همراه ما باشید تا در ادامه به بررسی این موضوع بپردازیم.
معاملات اسپات (Spot) چیست؟
معاملات اسپات به خرید و فروش مستقیم یک دارایی اطلاق می‌شود. در این نوع معاملات، پرداخت هزینه به صورت آنی صورت می‌گیرد و تحویل دارایی به خریدار نیز بلافاصله انجام می‌شود. اسپات تریدینگ تنها مختص بازار ارزهای دیجیتال نیست و در سایر بازارهای مالی از جمله بورس، فارکس، طلا و … نیز کاربرد دارد.
در واقع اسپات تریدینگ یک نوع معامله فوری و آنی بدون هیچ گونه تعللی در پرداخت و تحویل محسوب می‌شود که البته این ویژگی منحصر به بازارهای مالی نبوده و در بسیاری از بازارها کاربرد دارد.
تاریخچه معامله اسپات
تاریخچه معامله اسپات را می‌توان با تاریخچه معاملات و خرید و فروش‌های روزمره در ارتباط دانست.
در گذشته، معاملات به صورت مبادله کالا به کالا انجام می‌شد تا اینکه کالاهای واسطه‌ای مانند طلا به عنوان ارزش ذاتی در نظر گرفته شدند.
سپس با ظهور اسکناس، چک و در نهایت بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال، معاملات پیشرفت کرد.
معامله اسپات هم زمانی آغاز شد که نیاز به معامله آنی دارایی‌های مجازی و فیزیکی احساس می‌شد.
اگر معاملات اسپات را بخشی از بازار فارکس بدانیم، شاید بتوان ریشه‌های آن را در دهه 1920 میلادی و فعالیت خانواده کلاینورت در بازارهای مالی جستجو کرد.
انواع بازارهای مالی و رابطه‌ی آنها با بازار اسپات
تفاوت اساسی بازارهای سنتی و مالی در این است که در بازارهای سنتی، افراد کالاها و خدمات فیزیکی را معامله می‌کنند، در حالی که در بازارهای مالی، خودِ ارزش‌های مبادله‌ای و دارایی‌های مالی مورد داد و ستد قرار می‌گیرند.
بازار اسپات یک بازار یک‌طرفه محسوب می‌شود که در آن کاربران، ابزارهای مالی را به صورت نقدی و آنی معامله می‌کنند. ویژگی بارز این بازار، پرداخت قبل از دریافت دارایی است که باعث می‌شود به آن بازار یک‌طرفه گفته شود. در این بازار، تحویل دارایی‌ها بلافاصله پس از پرداخت هزینه صورت می‌گیرد.
بازارهای اسپات به عنوان بازارهای یک‌طرفه، امکان معامله مبتنی بر پتانسیل رشد قیمت را فراهم می‌کنند. در این بازارها، سرمایه‌گذاران مقدار مشخصی از یک دارایی را در قیمت معینی خریداری کرده و در صورت افزایش قیمت، سود می‌برند.
البته افت قیمت نیز منجر به ضرر خواهد شد. اما با توجه به ماهیت کوتاه‌مدت معاملات اسپات، ریسک مالی ناشی از نوسانات قیمتی در این بازار کمتر از سایر انواع معاملات است. بنابراین اسپات تریدینگ می‌تواند گزینه مناسبی برای ورود به بازار پر ریسک ارزهای دیجیتال باشد.
قیمت اسپات
قیمت اسپات به قیمت فعلی و لحظه‌ای برای خرید، پرداخت و تحویل فوری یک دارایی خاص اطلاق می‌شود. این قیمت بر اساس عرضه و تقاضای لحظه‌ای در بازار شکل می‌گیرد و با پر شدن سفارش‌های خرید و فروش، به طور مداوم در حال تغییر است.
قیمت اسپات می‌تواند بالاتر یا پایین‌تر از ارزش ذاتی یک دارایی باشد و صرفاً بیانگر قیمتی است که خریداران و فروشندگان حاضرند در یک لحظه مشخص برای معامله فوری بپردازند.
نرخ مبادله‌ای که معاملات اسپات بر مبنای آن انجام می‌شود، همان نرخ لحظه‌ای بازار در زمان معامله است.
این نرخ لحظه‌ای که از طریق عرضه و تقاضای فوری در بازار شکل می‌گیرد، مبنایی برای تعیین قیمت در بازارهای مشتقه مانند معاملات آتی (فیوچرز) نیز قرار می‌گیرد.
زیرا تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان یک کالا، نخست در بازار نقدی حضور دارند و نرخ‌های اسپات این بازار، مبنایی برای تصمیم‌گیری آنها در معاملات آتی و مشتقه فراهم می‌کند.
انجام معامله اسپات از طریق واسطه
معامله اسپات ارزهای دیجیتال به سادگی و سرعت انجام می‌شود و دارایی مورد نظر بلافاصله منتقل می‌گردد.
تفاوت اصلی این بازار با بازارهای سنتی در این است که در اسپات تریدینگ، به جای مبادله کالاهای فیزیکی، خود ارزهای دیجیتال مورد دادوستد واقع می‌شوند.
فروشندگان بر اساس شناختشان از ارزش دارایی، تلاش می‌کنند آن را در بالاترین قیمت ممکن بفروشند؛ در حالی که خریداران در پی کمترین قیمت خرید هستند تا سود کسب کنند.
خریداران بر اساس نیاز و بودجه خود، سفارش‌هایی با سقف قیمت مشخص در صرافی‌ها قرار می‌دهند.
از سوی دیگر، فروشندگان نیز مقدار مشخصی از ارز دیجیتال خود را با قیمت دلخواه برای فروش در صرافی‌ها عرضه می‌کنند.
صرافی‌ها با هماهنگ کردن سفارش‌های خرید و فروش، بازار را متعادل نگه داشته و معاملات اسپات را میان خریداران و فروشندگان تسهیل می‌کنند.
اردر بوک (Order Book) چیست؟
Order book به لیستی از سفارشات باز خرید و فروش گفته می‌شود که توسط معامله‌گران برای یک دارایی خاص ثبت شده‌اند. این لیست نشان‌دهنده عرضه و تقاضای آن دارایی است.
سفارش‌های باز تا زمانی که توسط طرف مقابل پذیرفته شود یا خود صاحب سفارش آن را لغو کند، در order book باقی می‌مانند. اطلاعات قیمت و حجم در دو سمت خرید و فروش این دفتر سفارش‌ها نمایش داده می‌شود.
مفهوم Bid و Ask
اولین سفارش فروش در لیست، بالاترین قیمت پیشنهادی توسط خریداران است که به آن Bid Price می‌گویند.
قسمت خرید شامل تمام سفارشات خرید با قیمت کمتر از قیمت معامله قبلی است که نشان‌دهنده تقاضای بازار می‌باشد.
قیمت‌های پیشنهادیِ خرید معمولاً به رنگ قرمز در صرافی‌ها نمایش داده می‌شوند.
اولین سفارش خرید در لیست، پایین‌ترین قیمت پیشنهادی توسط فروشندگان است که به آن Ask Price می‌گویند.
قسمت فروش شامل تمام سفارشات فروش با قیمت بالاتر از قیمت معامله قبلی است که نشان‌دهنده عرضه بازار می‌باشد.
قیمت‌های پیشنهادی فروش معمولاً به رنگ سبز در صرافی‌ها نمایش داده می‌شوند.
زمانی که قیمت پیشنهادی خرید و فروش در order book با هم برابر شود، به این معنی است که توافقی بین خریدار و فروشنده به وجود آمده و معامله اسپات انجام می‌شود.
پس از تایید تراکنش، دارایی مورد معامله از موجودی فروشنده کسر و به حساب خریدار اضافه خواهد شد.
بنابراین order book نقش مهمی در تسهیل معاملات اسپات دارد، زیرا امکان توافق قیمتی بین خریداران و فروشندگان را فراهم می‌کند.
نقدشوندگی در بازار اسپات
اختلاف کمتر میان قیمت پیشنهادی خرید (Bid) و قیمت پیشنهادی فروش (Ask) در Order Book نشان‌دهنده نقدشوندگی بالاتر و سریع‌تر در آن بازار است.
اسپرد یا Spread به اختلاف میان پایین‌ترین قیمت پیشنهادی فروش و بالاترین قیمت پیشنهادی خرید گفته می‌شود.
هرچه این اختلاف کمتر باشد، یعنی عرضه و تقاضا در بازار به هم نزدیک‌ترند و در نتیجه معامله به سرعت و با نقدشوندگی بالاتری انجام خواهد شد.
بازار معامله اسپات
بررسی دقیق حجم و ترکیب سفارشات خرید و فروش در لیست سفارشات بازار، می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در اختیار ما قرار دهد. از جمله اینکه قدرت در دست کدام طرف بازار، خریداران یا فروشندگان، متمرکز شده است.
عدم توازن حجم سفارشات در دو سوی بازار می‌تواند نشان‌دهنده جهت‌گیری آن باشد. به عنوان مثال، حجم زیاد سفارشات فروش در یک محدوده قیمتی خاص، بیانگر وجود مقاومت در آن سطح است. همچنین تعداد بالای سفارشات خرید می‌تواند نشان از وجود ناحیه حمایت باشد. البته همواره باید توجه داشت این اطلاعات به تنهایی نمی‌توانند به عنوان سیگنال معتبر خرید یا فروش تلقی شوند و نیاز است سایر شاخص‌ها نیز مدنظر قرار گیرند.
بازار معاملات خارج از بورس (OTC) و انجام معامله اسپات
معامله اسپات بر اساس قراردادهایی انجام می‌شود که به طور مستقیم بین دو طرف خریدار و فروشنده منعقد می‌گردد. اسپات تریدینگ در واقع یک معامله همتا به همتا بوده و بدون دخالت واسطه‌ها و کارگزاران، مستقیماً بین طرفین صورت می‌پذیرد.
به همین دلیل، این بازار را بازار معاملات فرابورس نیز می‌نامند، زیرا تنها محدود به خریدار و فروشنده است و استانداردهای از پیش تعیین شده‌ای برای شرایط معامله وجود ندارد. شرایط معامله بر اساس توافق دو طرف تعیین می‌شود.
انجام معامله اسپات در صرافی‌های متمرکز CEX
صرافی‌های متمرکز نقش بسزایی در تسهیل معاملات اسپات ایفا می‌کنند. این صرافی‌ها با عمل کردن به عنوان واسطه بین خریداران و فروشندگان و نگهداری امن دارایی‌ها، اعتماد بیشتری را در معامله‌گران ایجاد می‌کنند.
از جمله مزایای کلیدی صرافی‌های متمرکز می‌توان به افزایش امنیت معاملات، حفاظت از سرمایه سرمایه‌گذاران، مبارزه با پول‌شویی و کمک به بهبود عملکرد معامله‌گران اشاره کرد. البته این صرافی‌ها به ازای ارائه خدمات خود کارمزدی دریافت می‌کنند که متناسب با حجم معاملات انجام شده توسط مشتریان آن‌هاست.
انجام معامله اسپات در صرافی‌های غیرمتمرکز DEX
با ظهور فناوری بلاک‌چین و ارزهای دیجیتال، صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) ایجاد شده‌اند که روش جدیدی برای انجام معاملات اسپات فراهم می‌کنند.
در این صرافی‌ها با استفاده از قراردادهای هوشمند، دیگر نیازی به انتقال دارایی‌ها به صرافی نیست. معاملات اسپات مستقیماً از کیف پول معامله‌گران انجام می‌شود. همچنین سفارش‌های از پیش ثبت شده وجود ندارد.
این صرافی‌ها با ایجاد یک استخر نقدینگی و بلوکه کردن سرمایه در آن، امکان معامله لحظه‌ای را فراهم می‌کنند. اعتبار معاملات به میزان دارایی‌های استیک شده بستگی دارد. قیمت‌گذاری به صورت خودکار انجام شده و کارمزدها اندک یا صفر است. سرعت انجام معاملات نیز بسیار بالاست.
حال سوال اینجاست:
چگونه می‌توانیم یک معامله اسپات را انجام دهیم؟
برای انجام یک معامله اسپات، ابتدا باید مقداری از ارز مورد نظر خریداری شود.
بهترین راه برای مبتدیان این است که معامله اسپات را از طریق یک صرافی معتبر انجام دهند.
پس از ورود به صرافی، می‌توان قیمت اسپات ارز مدنظر و سفارش‌های فروش ثبت شده برای آن را بررسی کرده و سپس با ثبت سفارش در قیمت پیشنهادی خود، معامله اسپات را انجام داد.
همچنین اگر مقداری ارز دیجیتال داشته باشیم و بخواهیم آن را به ارز دیگری تبدیل کنیم، می‌توانیم در صرافی‌هایی که این جفت ارز را ساپورت می‌کنند، با ثبت سفارش، معامله اسپات انجام دهیم.
انواع سفارشات در معاملات اسپات
در معامله اسپات، انواع مختلفی از سفارشات وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از:
سفارش مارکت (Market)
در سفارش مارکت، معامله بر اساس قیمت لحظه‌ای بازار انجام می‌شود. در این روش شما تنها حجم مورد نظر برای خرید یا فروش را مشخص می‌کنید و معامله بر اساس بهترین قیمت موجود در بازار اجرا می‌شود.
البته احتمال تغییر قیمت حین اجرای سفارش وجود دارد. همچنین اگر حجم کافی در قیمت مشخص شده موجود نباشد، باقی‌مانده سفارش با قیمت جدید اجرا خواهد شد.
بنابراین سفارش مارکت برای کسانی مناسب است که می‌خواهند بدون انتظار در صف سفارشات، بر اساس بهترین قیمت لحظه‌ای معامله کنند.
سفارش لیمیت (Limit)
در سفارش لیمیت، معامله‌گر قیمت مشخصی را برای خرید یا فروش انتخاب کرده و به صورت یک سفارش ثبت می‌کند.
اگر قیمت بازار به عدد مورد نظر برسد، سفارش لیمیت اجرا شده و معامله انجام می‌شود.
پس سفارش لیمیت برای افرادی مناسب است که قیمت مشخصی برای خرید یا فروش در نظر دارند و مایلند معامله در همان قیمت انجام شود. این نوع سفارش امکان کنترل بهتر قیمت را فراهم می‌کند.
سفارش استاپ لیمیت (Stop Limit)
سفارش استاپ لیمیت شامل دو بخش است:
- استاپ (Stop): قیمتی که با رسیدن بازار به آن، سفارش فعال می‌شود.
- لیمیت (Limit): قیمتی که پس از فعال شدن سفارش، با آن قیمت در دفتر سفارشات ثبت می‌شود.
تا زمانی که شرط استاپ برآورده نشود، سفارش اجرا نمی‌شود. در صورتی که فاصله بین استاپ و لیمیت زیاد باشد، احتمال اجرای سفارش کمتر است.
بنابراین استاپ لیمیت برای محافظت در برابر زیان یا تضمین سود با تعیین قیمت‌های مشخص، مفید است.
سفارش OCO در معاملات اسپات
سفارش OCO یکی از ابزارهای مدیریت ریسک در بازار اسپات برخی صرافی‌ها همچون بایننس می‌باشد. OCO مخفف عبارت One Cancels the Other به معنای “یکی دیگری را لغو می‌کند” است.
با استفاده از OCO، سرمایه‌گذار می‌تواند به طور همزمان دو سفارش ثبت کند، به نحوی که اجرای یکی منجر به لغو دیگری می‌شود. این ویژگی از ترکیب دو سفارش لیمیت و استاپ لیمیت به وجود می‌آید؛ به این صورت که قیمت لیمیت، شرط قیمتی استاپ و قیمت استاپ لیمیت مشخص می‌گردد.
با OCO می‌توان حد سود و حد ضرر را به طور همزمان تعیین کرد تا ریسک معامله کنترل شود. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، این امکان در برخی صرافی‌ها مانند بایننس در دسترس است.
استراتژی‌های معاملاتی مناسب برای معاملات اسپات
با وجود اینکه روند کلی قیمت ارزهای دیجیتال تا حد زیادی توسط بازیگران بزرگ بازار تعیین می‌شود، اما معامله‌گران خرد نیز می‌توانند در بازار اسپات از نوسانات قیمتی به نفع خود استفاده کنند.
البته میزان سودآوری آنها بستگی زیادی به استراتژی معاملاتیشان دارد. با وجود روند صعودی بلندمدت بازار رمزارزها، سرمایه‌گذاران خرد باید استراتژی مناسبی را انتخاب کنند تا بتوانند ضمن بهره‌برداری از فرصت‌های کوتاه مدت، از رشد بلندمدت نیز سودآوری داشته باشند.
انتخاب یک رمزارز با پتانسیل رشد، اولین گام برای انجام موفقیت‌آمیز یک معامله اسپات است.
برای شناسایی این پتانسیل می‌توان از سه روش اصلی بهره برد:
- تحلیل بنیادی ارزش ذاتی رمزارز بر اساس وایت پیپر، تیم توسعه و کاربردهای آن
- تحلیل بنیادی بازار و موقعیت رمزارز بر اساس اخبار و رویدادها
- تحلیل تکنیکال نمودار قیمت برای شناسایی روندها و الگوها
استفاده از ابزارهای تحلیل تکنیکال می‌تواند به تعیین نقاط ورود، سطوح حمایت و مقاومت و تعیین اهداف سودآوری کمک شایانی کند.
در معاملات اسپات، سودآوری به شدت به نوسانات بازار بستگی دارد.
برخلاف سایر انواع معاملات که نوسانات طولانی‌مدت‌تری دارند، در اسپات تریدینگ تحلیل نوسانات محدود به لحظه ورود به بازار است و پس از آن تنها می‌توان حد سود و ضرر را مشخص کرد.
هرچند معاملات اسپات مزایای زیادی دارند اما لازم است با احتیاط عمل شود. شروع با سرمایه اندک و افزایش تدریجی آن، می‌تواند از ضررهای احتمالی نیز جلوگیری کند.
مزایای معامله در بازار اسپات
معامله اسپات دارای مزایای متعددی نسبت به سایر انواع معاملات می‌باشد:
- استفاده از سرمایه شخصی بدون نیاز به استقراض یا اهرم مالی، موجب می‌شود سود و زیان متناسب با سرمایه اولیه باشد.
- امکان تعیین حد ضرر برای کنترل زیان‌های احتمالی
- تحمل‌پذیری بیشتر نسبت به نوسانات قیمتی
- امکان مذاکره قیمت بین خریداران و فروشندگان برای دستیابی به سود بیشتر
- دسترسی به اطلاعات شفاف و دقیق از طریق ثبت عمومی معاملات در بلاک‌چین
- امکان تحلیل دقیق بازار بر اساس داده‌های معتبر بر خلاف بازارهای سنتی
بنابراین، معاملات اسپات می‌تواند گزینه جذابی برای سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت با ریسک پایین‌تر باشد.
معایب معامله در بازار اسپات
اما معامله اسپات، معایبی هم دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
- عدم امکان انجام معاملات مشتقه مانند شورت یا فیوچرز
- محدودیت به سرمایه اولیه بدون امکان استفاده از اهرم‌های مالی
- سودآوری کمتر نسبت به معاملات اهرمی و مشتقه
- عدم تناسب بازار برای معامله‌گران حرفه‌ای و کاربردی‌تر بودن آن برای مبتدیان
- کمبود تجربه و آشنایی سرمایه‌گذاران ارز دیجیتال با این نوع معاملات
البته با وجود این محدودیت‌ها، معاملات اسپات همچنان یکی از بهترین گزینه‌های معاملاتی برای مبتدیان و کسانی که به دنبال ریسک پایین‌تر هستند، محسوب می‌شود.
جمع بندی
معامله اسپات یکی از رایج‌ترین انواع معاملات در بازار ارزهای دیجیتال است. اسپات تریدینگ به معامله آنی و مستقیم یک دارایی دیجیتال در لحظه گفته می‌شود. در این نوع معاملات، پرداخت و تحویل دارایی بلافاصله انجام می‌شود.
معامله‌گران می‌توانند از طریق سفارش‌های مختلف مانند مارکت، لیمیت، استاپ لیمیت و OCO در بازار اسپات معامله کنند. مزایای اسپات تریدینگ شامل ریسک پایین، شفافیت بالا و سهولت معامله است. اما محدودیت‌هایی مانند عدم امکان معاملات مشتقه و استفاده از اهرم نیز وجود دارد. با این حال، معاملات اسپات برای معامله‌گران مبتدی و کوتاه‌مدت، گزینه‌ای جذاب به شمار می‌رود.
